Chắc hẳn ai cũng đã từng nghe đến thị trường chứng khoán, trái phiếu, cổ phiếu. Vậy các bạn đã có những kiến thức gì về thị trường chứng khoán rồi. Chứng khoán phái sinh vẫn sẽ là một cái tên rất xa lạ đối với những người không am hiểu về thị trường chứng khoán. Hôm nay, bài viết sẽ giới thiệu đôi nét cơ bản về chứng khoán phái sinh. Các loại chứng khoán phái sinh trên thị trường cho các bạn muốn tìm hiểu về chứng khoán. Hãy theo dõi bài viết để có được những thông tin cơ bản nhất về chứng khoán phái sinh nhé.
Mục lục
Tìm hiểu về khái niệm chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính mà giá trị của nó phụ thuộc vào giá trị của một thực thể cơ sở. Chẳng hạn như tài sản, chỉ số hay lãi suất – bản thân phái sinh không có giá trị nội tại.
Quy định quyền lợi và/hoặc nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng đối với việc thanh toán và/hoặc chuyển giao tài sản cơ sở với một mức giá được thỏa thuận trước vào một thời điểm nhất định trong tương lai. Tài sản cơ sở thông thường chủ yếu là hàng hóa và công cụ tài chính (cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất, v.v…)
Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh có thể là hàng hóa như nông sản, kim loại, v,v.. hoặc công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất, v.v.
Chứng khoán phái sinh gồm 4 loại chính sau
Hợp đồng kỳ hạn
Là một thỏa thuận giữa hai bên tham gia để mua và bán một loại tài sản ở một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước ngay ở thời điểm thực hiện giao dịch.
Hợp đồng tương lai
Là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán. Được lựa chọn là sản phẩm triển khai đầu tiên tại Việt Nam. Hợp đồng tương lai chỉ số VN30.
Hợp đồng quyền chọn
Là thỏa thuận pháp lý trong đó một bên có quyền yêu cầu thực hiện. Và bên kia có nghĩa vụ phải mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở theo mức giá đã được xác định trước. Tại hợp đồng trong một khoảng thời gian hoặc một thời điểm xác định trong tương lai.
Hợp đồng hoán đổi
Là một thỏa thuận pháp lý trong đó hai bên. Cam kết hoán đổi dòng tiền của một công cụ tài chính của một bên với dòng tiền của công cụ tài chính. Của bên còn lại trong một khoản thời gian nhất định.
Trong đó, hợp đồng tương lai sẽ là sản phẩm đầu tiên. Được niêm yết và giao dịch trên thị trường Việt Nam. Cụ thể là Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu (VN30 và HNX30) và Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ (kỳ hạn 5 năm). Các sản phẩm này được lựa chọn trước tiên do tính chất sản phẩm đơn giản. Tài sản cơ sở đều là các công cụ có độ rủi ro thấp và có tính đại diện cao. Nguyên tắc giao dịch Hợp đồng tương lai cũng không quá khác biệt so với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cơ sở.
Việc thanh toán hàng ngày diễn ra như thế nào?
Một điểm khác biệt nữa của thị trường chứng khoán phái sinh là cơ chế thanh toán hàng ngày. Nhà đầu tư khi giao dịch và nắm giữ các vị thế trong các hợp đồng này. Sẽ phải thực hiện thanh toán toàn bộ lãi lỗ phát sinh từ các vị thế đó mỗi ngày:
- Nếu tài khoản chứng khoán phái sinh của nhà đầu tư lỗ ròng. Nhà đầu tư sẽ phải thanh toán đầy đủ toàn bộ số lỗ phát sinh chậm nhất đến 9h sáng ngày hôm sau.
- Nếu tài khoản chứng khoán phái sinh của nhà đầu tư lãi ròng. Nhà đầu tư sẽ nhận được đầy đủ số lãi phát sinh sau 11h sáng ngày hôm sau.
Lãi/lỗ ở mỗi vị thế sẽ được tính toán dựa trên giá giao dịch đóng cửa của hợp đồng tương lai đó. Riêng đối với các hợp đồng tương lai chỉ số đến ngày đáo hạn. Lãi/lỗ sẽ được tính toán dựa trên giá đóng cửa của chỉ số tại ngày đáo hạn của hợp đồng tương lai đó.